Παιδί και τηλεόραση

   Ζούμε μέσα στην τεχνολογία. Έξυπνες τηλεοράσεις και κινητά που κάνουν τα πάντα, εθιστικές εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης στο διαδίκτυο, συναρπαστικά βιντεοπαιχνίδια με τρισδιάστατα γραφικά, ταινίες παιδικές που καθηλώνουν και τους μεγάλους, είναι λίγες μόνο από τις αμέτρητες εφαρμογές που εισβάλλουν στην καθημερινή ζωή όλων μας.Αν αναλογιστεί ο καθένας μας την θέση που όλα αυτά καταλαμβάνουν στην καθημερινότητα μας, θα μπορέσει να καταλάβει και την τεράστια σημασία του θέματος για την ψυχική και σωματική υγεία των παιδιών μας.

 

Γιατί το παιδί θέλει να βλέπει τηλεόραση;

• Για το περιεχόμενο. Οι παιδικές εκπομπές είναι γεμάτες δράση, συγκίνηση, περιπέτεια, συναισθήματα. Συνδιάζουν και παρέχουν ένα συναρπαστικό οπτικοακουστικό ερέθισμα που διεγείρει τον συναισθηματικό κόσμο του παιδιού.
• Μίμηση της συμπεριφοράς των μεγαλύτερων. Οι γονείς που μόλις μπούν στο σπίτι θα ανοίξουν την τηλεόραση και θα παρακολουθήσουν αρκετή ώρα, αποτελούν ισχυρό πρότυπο συμπεριφοράς για τα παιδιά τους.
• Ταύτιση με τους υπερήρωες των παιδικών ταινιών και εκπομπών. Οι παντοδύναμοι ήρωες των παιδικών εκπομπών που με το θάρρος την δύναμη την πονηριά ή την εξυπνάδα τους νικάνε πάντα τους <<κακούς>> αποτελούν πρότυπο για τα παιδιά και διέξοδο στην φαντασία τους για την επιβίωση τους στον δύσκολο κόσμο των μεγάλων.
• Τρόπος χαλάρωσης και απόδρασης από την καθημερινότητα. Το παιδί επιστρέφει κουρασμένο από το σχολείο, το περιμένει η ανάκριση της μαμάς για το πως τα πήγε, και ένα φορτωμένο πρόγραμμα με διάβασμα και δραστηριότητες. Βάλτε τον εαυτό σας στην θέση του. Δεν θα θέλατε ένα διαλειμματάκι από όλα αυτά για χαλάρωση και ξεκούραση;

 

Ποιούς κινδύνους κρύβει η τηλεόραση;

Η πολύωρη παρακολούθηση τηλεόρασης (αλλά και ενασχόλησης με υπολογιστή ή ηλεκτρονικά παιχνίδια) σε μεγαλύτερα παιδιά και εφήβους έχει συσχετισθεί με τα εξής:

• Προβλήματα συμπεριφοράς.  Υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης συναισθηματικών διαταραχών  και διαταραχών των κοινωνικών και οικογενειακών σχέσεων. Επίσης συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ελλειματικής προσοχής.
• Διαταραχές ύπνου. Περισσότερες ώρες θέασης σημαίνουν μεγαλύτερη δυσκολία στο να κοιμηθούν τα παιδιά αλλά και ανήσυχο ύπνο. Ανήσυχος ύπνος θα οδηγήσει σε κούραση κατά την ημέρα.
• Παχυσαρκία. Μελέτες συσχετίζουν τις πολλές ώρες παρακολούθησης τηλεόρασης με αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας. Τα παιδιά μπορεί να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες τροφής κατά την διάρκεια της τηλεθέασης, ενώ το περιεχόμενο των διαφημίσεων στρέφει προς την κατανάλωση ανθυγιεινών τροφών και αναψυκτικών.
• Μειωμένη σχολική επίδοση .  Υπάρχουν σχετικές μελέτες που συγκρίνουν παιδιά που έχουν τηλεόραση στο παιδικό δωμάτιο σε σχέση με παιδιά που δεν έχουν και δείχνουν καλύτερες σχολικές επιδόσεις στην δεύτερη κατηγορία παιδιών.
• Στέρηση των παιδιών από το παιχνίδι. Είναι πάρα πολλά τα ωφέλη από το δημιουργικό παιχνίδι ενός παιδιού με τους συνομηλίκους του για την σωματική και την ψυχική του υγεία, την φαντασία και την κοινωνικοποίηση του. Πολλές ώρες τηλεόρασης σημαίνουν λιγότερες ώρες παιχνιδιού.
• Αποδοχή της βίας. Η έκθεση σε σκηνές βίας οδηγεί το παιδί να δέχεται την βία ως έναν φυσιολογικό τρόπο επίλυσης των διενέξεων και των προβλημάτων του.

Πως να περιορίσουμε το χρόνο που περνάει το παιδί μπροστά από οθόνες.

• Αρχικά καλό είναι να μετρήσουμε για λίγες ημέρες τον χρόνο που το παιδί μας βρίσκεται μπροστά από μια οθόνη. Μπορεί να εκπλαγούμε από τον χρόνο που νομίζουμε οτι το παιδί μας παρακολουθεί μια οθόνη και αυτόν που θα βρούμε πραγματικά.
• Πριν πάρουμε  οποιοδήποτε μέτρο, πρέπει να συζητήσουμε με το παιδί μας, να του εξηγήσουμε τους λόγους για τους οποίους θα μπουν όρια στην χρήση οθονών και να συμφωνήσουμε μαζί του για τα μέτρα αυτά. Κάθε αλλαγή πρέπει να γίνεται σταδιακά, με μικρά βήματα.
• Ο αποδεκτός χρόνος που μπορούν τα παιδιά να περνούν κάθε μέρα μπροστά από οθόνες είναι 2 ώρες . Με τον όρο οθόνη συμπεριλαμβάνουμε την τηλεόραση , τον υπολογιστή, το τάμπλετ, το κινητό, την κονσόλα παιχνιδιών.
• Παιδιά κάτω των 2 ετών πρέπει να αποφεύγεται να παρακολουθούν τηλεόραση. Είναι κακή πρακτική να ανοιγουμε την τηλεόραση και να αφήνουμε το μικρό νήπιο ή το βρέφος να βλέπει για να είναι ήσυχο.
• Οι ίδιοι οι γονείς πρέπει με τις συνήθειες μας, μειώνοντας τον χρόνο παρακολούθησης της τηλεόρασης, να αποτελούμε καλό παράδειγμα για τα παιδιά.
• Δεν αφήνουμε ανοιχτή την τηλεόραση όταν δεν παρακολουθούμε. 
• Δεν τοποθετούμε τηλεόραση και υπολογιστή στο παιδικό δωμάτιο, όπου δεν μπορούμε να ελέγξουμε τον χρόνο θέασης καθώς και το περιεχόμενο, ιδίως στο διαδίκτυο.
• Δεν τρώμε μπροστά στην τηλεόραση . Αυτή η συνήθεια αυξάνει το χρόνο παρακολούθησης, εμποδίζει την ουσιαστική επικοινωνία ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας κατά τα γεύματα και προδιαθέτει σε παχυσαρκία.
• Δεν χρησιμοποιούμε την τηλεόραση σαν επιβράβευση ή τιμωρία για το παιδί.
• Προτείνουμε και ωθούμε προς άλλες δραστηριότητες τα παιδιά, όπως ο αθλητισμός, το διάβασμα λογοτεχνικών βιβλίων, η μουσική, ο χορός, το σκάκι.
• Προσέχουμε ώστε το παιδί να μην παρακολουθεί προγράμματα με βία , σεξουαλικό περιεχόμενο ή ακατάλληλη γλώσσα. 
• Βλέπουμε τηλεόραση μαζί με τα παιδιά μας. Έτσι μας δίνεται η ευκαιρία να συζητήσουμε για την ουσία αυτών που παρακολουθούμε, για αξίες όπως η ειρήνη, η αγάπη, η οικογένεια, για θέματα όπως η φτώχια, ο πόλεμος η μετανάστευση  και  η τρομοκρατεία, η βία και τα ναρκωτικά.

Το να περιορίσουμε την ώρα που το παιδί μας είναι μπροστά από μια οθόνη, ιδίως όταν οι κακές συνήθειες έχουν ήδη εγκατασταθεί, μπορεί να είναι δύσκολο. Είναι όμως απαραίτητο. Βάζοντας  νέους κανόνες που θα ισχύουν για όλους στο σπίτι, θα το βοηθήσουμε να κάνει ποιοτική και επικοδομητική χρήση της τηλεόρασης και του υπολογιστή και θα εξαλείψουμε τις αρνητικές παραμέτρους για την ψυχική και σωματική του υγεία.